Ανατομία και λειτουργία

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο μεγαλύτερος αμιγώς ενδοκρινής αδένας του  ανθρωπίνου σώματος, βάρους περίπου 18 γρ. Βρίσκεται στο πρόσθιο τμήμα του τραχήλου κάτωθεν του θυρεοειδούς χόνδρου. Ο θυρεοειδής αδένας περιβάλλει την τραχεία με την οποία είναι στερεά συμφυόμενος στην πρόσθια επιφάνειά της.

Ο θυρεοειδής αδένας αποτελείται από 2 λοβούς (αριστερό και δεξιό) καθώς και τον ισθμό που συνδέει τους 2 λοβούς. Τέλος σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει ένας επιπλέον λοβός, ο πυραμοειδής λοβός που αποτελεί μια προσεκβολή θυρεοειδικού ιστού προς τα άνω και συνήθως εξορμάται από τον ισθμό ή τον αριστερό λοβό και σπάνια από το δεξιό λοβό.

Αρχικά ονομάστηκε “λαρυγγικός αδένας”, ενώ η σημερινή του  ονομασία ως θυρεοειδής αδένας οφείλεται στο σχήμα του, που μοιάζει  με ασπίδα, από τη λέξη θυρεός=ασπίδα.

Ο θυρεοειδής αδένας αποτελείται από 2 λοβούς (αριστερό και δεξιό) καθώς  και τον ισθμό που συνδέει τους 2 λοβούς. Τέλος σε αρκετές περιπτώσεις  υπάρχει ένας επιπλέον λοβός, ο πυραμοειδής λοβός που αποτελεί μια  προσεκβολή θυρεοειδικού ιστού προς τα άνω και συνήθως εξορμάται από τον  ισθμό ή τον αριστερό λοβό και σπάνια από το δεξιό λοβό του θυρεοειδούς αδένα.

Ο θυρεοειδής ανήκει στα καλύτερα αιματούμενα όργανα του σώματος. Καλύπτεται από δύο χιτώνες έναν λεπτό εσωτερικό και έναν τραχύ εξωτερικό, ανάμεσα στους οποίους εκτείνεται ανα ιδιαίτερα αναπτυγμένο αγγειακό δίκτυο.

Η αρτηριακή αιμάτωση κάθε λοβού του θυρεοειδούς αδένα πραγματοποιείται από την σύστοιχη άνω και κάτω θυρεοειδική αρτηρία, κλάδους της έξω καρωτίδας και του θυρεοαυχενικού στελέχους αντίστοιχα. Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει μία ακόμα μονήρης αρτηρία που αποτελεί κλάδο είτε του αορτικού τόξου είτε της ανώνυμης αρτηρίας και αιματώνει τον ισθμό και τον πυραμοειδή λοβό του θυρεοειδούς αδένα.

Πολύ σημαντική είναι η πορεία του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου τόσο αριστερά όσο και δεξιά, το οποίο είναι υπεύθυνο για την κινητικότητα της σύστοιχης φωνητικής χορδής και κατά συνέπεια της ομιλίας. Το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο εκφύεται από το πνευμονογαστρικό νεύρο και αφού περάσει κάτω από το αορτικό τόξο αριστερά ή την υποκλείδιο αρτηρία δεξιά πορεύεται προς τα άνω στην τραχειοοισοφαγική αύλακα οπισθίως του σύστοιχου λοβού του θυρεοειδούς αδένα έως ότου εισέλθει στο λάρυγγα.

Η γνώση της τοπογραφικής ανατομίας του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου είναι ζωτικής σημασίας στην περίπτωση της χειρουργικής αφαίρεσης του θυρεοειδούς αδένα, αφού κάκωση του νεύρου μπορεί να οδηγήσει σε βράγχος φωνής ή ακόμα σε αφωνία σε περίπτωση αμφοτερόπλευρης βλάβης καθώς και σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια.